Katarsis - A.Boal

Karşılaştırmalı katarsis yaklaşımları

Freud, travmatik sahneye tekrar geri dönüşlerin yaşanışını onu aşmak için bir çaba olarak tespit etmiş ve psikanalizi bu yolda geliştirmişti,^ ama bu teknik neredeyse sadece, "teşhisi olanaklı kılan" ve günlük hayatlarımızda psikologlarca hala gayet ciddi ve maliyetli bir şekilde sunulmaya çalışılan bir yaklaşım olarak karşımızda duruyor.

^J.D. Nasio, Aşk acısı, 2007

Moreno'nun bir tekniği olan psikodrama ile yolculuğumuzda ise, artık yeni bir aşamaya varmanın önünü açmaya çalıştığımız söylenebilir mi, bilemiyorum.

İşte bu aşamayı destekleyen A.Boal'a gelince, Moreno anısına düzenlenen bilimsel etkinliğe davet edilmiş bir tiyatro yönetmeni olarak "Ezilenler tiyatrosu, Forum tiyatrosu" olarak bilinen yolda geliştirdiği oyunculuk teknikleri sayesinde katarsis yaklaşımına da yeni boyutlar kazandırmıştır. Bu boyutlar da ilgilenenlere, eminim ki ışık tutacaktır.

Tiyatroda baş oyuncu ("Ezilenler tiyatrousu" çalışmalarındaki) rol eğitim teknikleri ile oyundaki ana karakteri geliştirirken, görünür kılarak farkındalık kazandırdığı bilinçaltınadaki çıkış deneyim(ler)ine odaklanarak çalışmaktadır.

(Terapideki danışan benzeri ama, kendinin oldukça farkında olan ve hatta, usta -olma yolunda- olan bir oyuncu olarak aslında..) *

Ona yardımcı roller de, baskıladıkları duygularına karşı baş oyuncuyla benzerlik taşıyan farkındalığa erişme çabası içinde olduklarından, oyun akışına artan bir paylaşımla destekleyici şekilde yardımcı olurlar. Böylelikle daha da büyütülebilecek ortak imgeler yaratılmış olur.

Karakterlerle ve oyunla yaratılan bu ortak imgeler üzerinden oluşan durumla seyircinin kaynaşması sağlandıkça, oyun içinde ve dışındakilerle (yani orada oluşa tüm tanıklık eden gruba) duygusal bir rahatlama getiren bir boşalımın ötesine geçilmiş olacaktır. Artık ortaya çıkarılan ve büyütülebilen o ortak sorunla(rla), (Moreno'dakinden farklı olarak) onu kabulenip onunla barışmak yerine, mücadele gücü ve becerisi kazandıracak bilişssel bir seviyeye ulaşmak söz konusu hale gelebilmiştir.

"Eylem her zaman esas olandır." diyesi geliyor insanın.

Makale, aşağıdaki gibi kaynaklardan gelen karşılaştırmalı okumalarla oldukça ilgi çekicidir. Yazara teşekkürler.

Aristo: Katarsis
Freud: Psikanaliz
Moreno: Psikodrama, Tiyatro ile ilgili Psikolog
Boal: Ezilenler Tiyatrosu, Psikolojiyle ilgili Tiyatrocu

Kaynak: Virgül, 2009 İlkbahar

< (Önemli Açılımsal/Deneysel/Yorumsal) bir Dipnot:

*
Bu site kapsamında yarı-kuramsal olarak sadece deyinilerek geçilen bu çalışma konuları ve ayrıca aynı bağlamda gelişmeye açık benzeşen çalışma pratiklerindeki çıkış noktaları, kısaca şöyle özetlenebilir:

"Doğaçlama teknikleri açısından pratik bir amaç, olağanın dışında hastalıklı bir karakter (geliştirmeye benzetilebilecek) yaratım süreçleri ile başlatılan imgeler ışığında, doğal bir seyirde yürütülmeye çalışılacak bir oyun akışı içersinde, onların ortak bütünleşik ilerleyişine dönüşebilen doğaçlama (dinamik spontane) oyun tasarımının, bir adım sonra seyircinin de özdeşleşmelerle sağladığı doğal katılımı sayesinde, kendinde olup bitenleri tersten okumalarla, ortak iyileştirici bir sürece hizmet edebilmesidir."

Konunun "Doğaçlama sitesi" * ile çağrışımsal açılımlar ışığında paralel bir şekilde tartışılması, işlenişi (ve belki açık çalışma biçiminde gösterimsel uygulanışları) sürdürülecektir.

* http://dogaclamalar.blogspot.com/
>